- Zgodnie z art. 1031 § 2 kodeksu cywilnego w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności zaś odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nieistniejące długi. Z tym przepisem prawa materialnego skorelowane są przepisy prawa procesowego, a mianowicie po pierwsze art. 319 k.p.c. stanowiący, iż jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości (np. na skutek przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza), sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. Jeżeli Sąd uwzględnia w takiej sytuacji powództwo, to musi zastrzec prawo powołania się na ograniczenie. Dłużnik korzysta z tego prawa w trakcie postępowania egzekucyjnego.
Nadto art. 792 k.p.c. stanowi, że, jeżeli następca ponosi odpowiedzialność tylko z określonych przedmiotów albo do wysokości ich wartości, należy w klauzuli wykonalności zastrzec mu prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczoną odpowiedzialność, o ile prawo to nie jest zastrzeżone już w tytule egzekucyjnym. Jeżeli Sąd nie wskazał zatem w wyroku stosownego ograniczenia na podstawie art. 319 k.p.c., to wówczas powinien to uczynić na etapie postępowania klauzulowego. Jeżeli tego nie czyni, to dłużnik powinien się bronić w drodze uzupełnienia wyroku (przy braku zastosowania art. 319 k.p.c.) lub zażalenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności (przy braku zastosowania art. 792 k.p.c.). Co jednak, gdy złożenie oświadczenia o nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza nastąpiło już po nadaniu klauzuli wykonalności?
Odpowiedź na to zagadnienie przynosi Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 30 września 1985 roku, wydana w sprawie III CZP 49/85. W takiej mianowicie sytuacji nie ma możliwości wznowienia postępowania klauzulowego. Dłużnik musi skorzystać w tym wyjątkowym wypadku z możliwości, jaką niesie tzw. powództwo opozycyjne uregulowane w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Przepis ten stanowi bowiem, iż tytuł wykonawczy można pozbawić wykonalności (w całości lub odpowiedniej części), jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, zaś gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest właśnie takim zdarzeniem mogącym stanowić podstawę powództwa opozycyjnego. Musi ono jednak mieć miejsce po zakończeniu postępowania klauzulowego.
Dodaj komentarz